Albiste alferrikakoa, oraingoan Naturatik

Nature News-en mahaitik atera berria eltxorik gabeko mundu bat hausnartzen duen funtzio bat da (edo -behatzak). Nolakoa da albiste hau? Baliteke denok entzun behar dugun bektore-kontrol berriren bat! Beno, begiratu Nature aldizkariaren azken edizioko artikulua izenburupean “Eltxorik gabeko mundua“. Hasiera batean hau topatu nuen PZ Myers bloga eta iruzkin bat idazten hasi zen… esponentzialki hazten hasi zenez horren ordez bloga egitea erabaki nuen.

Artikulu honek ez du pentsamendu kohesionatu eta jarraipenik. Sarrerak dio Janet Fangek ondorioztatu duela ez genukeela eltxorik gabeko mundu bat galduko. Erromantikoa da ordea; atzeko atarian eserita uda bezperan, 61eko Chateauneuf-du-Pape-n edatea, zure kubatarra erretzen eta errusiar kabiarra jaten (baliteke handi amets egitea). Ez da zure belarrian C altuko burrunba bat ere entzuten, azkura-kolpe nazkagarririk ez zure azal osoan eta, noski, okerrena, intsektuek eragindako gaixotasunik sei oin azpian uzten dituzu. Beraz, halako ideia ameslari batekin espero dezakezu Janet-ek bere pentsamenduaren alde egingo duela (pentsamendua eta aneurismoa) bere premisaren gainean hausnartzen duten froga batzuk edo, gutxienez, distira poetiko batekin. Oraingoz igarri zenuten bezala, ez zen horrela izan.

Inguruan edukitzeak onurarik bazegoen, horiek ustiatzeko modua aurkituko genuke. Ez dugu ezer nahi eltxoengandik haiek alde egitea izan ezik.

Eskerrik asko Janet Fang 6. mailako ikaslea… oi itxaron, bekaduna da eta uste dut harribitxi horrengatik ordaindu berri zutela.

Janetek etxeko lanak egin zituen eta eltxoen inguruan lanean ari ziren dozenaka zientzialari posta elektronikoz bidali zituen. Haietako bakar batek ere ez zuen argi eta garbi adierazi eltxorik gabe hobeto egongo ginela ez ginela bakarrik, baina benetan probatzea kontuan hartu beharko genukeela. Adostasun orokorra pentsamenduarekin parafraseatu daiteke “ba bai, eltxoek kalte izugarriak eragiten dizkigute… baina ingurumenean duten eragina handia da eta ez da behar bezain ondo ulertzen seguru ezaba ditzakegula esateko”. Janet-ek zuhurtzia honen inguruan dantzatzen du naturak nitxoa beteko lukeela eta eltxoek galdutako edozein ekosistema-zerbitzua azkar ordezkatuko lukeela nolabait kaltegabeak diren intsektu antzekoek ezjakintasunez suposatuz.. Orain denok alai dantzatu gaitezke sabanan barrena eta lehoi batekin akazia baten azpian lo egin.

Galtzen duen txalupa handia da: nitxoa beteko litzateke. Beste behin Janet, nitxoa beteko litzateke… Beraz, gaur eltxoak galduko bagenu, bihar ziztada-mijiak izango genituzke edo… infernua – sits ziztatzaileak – haien lekua hartzen dutenak. Parasitoak eta patogenoak oportunistak dira, atea ireki bezain pronto bektore/patogeno konbinazio berrien uholdea azaleratuko litzateke. Saiakera osoa oharra hau adierazten duen Joe Conlonen gogoeta batekin amaitzen da American Mosquito Control-ekoa.

Bihar desagerraraziko bagenu, aktibo dauden ekosistemek hika egingo dute eta gero bizitzarekin jarraituko dute. Zerbait hobeak edo txarragoak hartuko luke gaina.

Saiakeraren aipurik erakargarriena izateko zergatik aukeratu zen hau perplexu egiten nau. Joe puntu bikaina du, bizitzak eltxoekin edo gabe jarraituko du, eta ez dakigu zerk hartuko lukeen haien lekua. Halako mugimendu ausart bat ere saiatu beharko genuke? Nolabait, Janet-ek ez du aurrekari ekologiko edo biologikorik hemen esaten dena interpretatzeko eta hau ondo pasatzen du pentsatu gabe..

Artikulu hau idazten ari banintz agian izurriterik gabeko bizi-pozez gogoeta egingo nuke une batez. Zoritxarrez bizitza ez da horrela. Baina zientzia modernoaren mirariak, teknologiak eta medikuntzak tresna indartsuak eman dizkigute eltxoek daramatzaten gaixotasunei aurre egiteko. Hartu adibidez malaria. Milaka urtez gaixotasun hau zama handia izan zen amerikar herrientzat, ziurrenik, herrialde honen asentamendu ereduan ere faktore bat izan zuen. 1940ko hamarkadaren amaierara arte ez zuen zientziak ardura hartu eta eraginkortasunez desagerrarazi AEBetatik malaria. Onartua, eusteko osagai nagusia litekeena da habitata suntsitzea… baina ezin da zalantzarik izan CDCk jokatu zuen paperaz. Gaur egun, ia astero aurrerapenak daude malariaren aurkako borrokan eta tratamendu errentagarri bat dago horizontean gaixotasun hau etengabe jasaten duten mundu osoko milioika bizitzarentzat.. Janetek proposatzen al du eltxoen desagerpenean zentratzea kontrolean beharrean? Ez… egia esan, Janet-ek ia ez du bere buruaren uste bat erregurtatzen, baina premisetan eltxo guztiak ezabatzearekin amesten du. Hori nola lortu litekeen gainditzen zait. Hau gertatzea ia mingarria da pentsatzea, baina habitat guztia guztiz zolatu gabe – milioika tona pestizida erabili beharko lirateke. Ados, ez du merezi helburu hori betetzeko mekanismo errealista bat postulatzeko ahaleginak ere.

Berriro idatzi beharko nuke artikulua ia hitz berdinak erabiliz eta berriro izenburua jarri “Eltxorik gabeko mundua, denok borrokatu behar dugun madarikazioa”. Orduan Nature-n lana eman beharko nioke eta diru asko ordaindu… azken finean, Ardo eta kabiarra garesti batzuk ditut erosteko.

Amaierako pentsamendu gisa Zachary Burington iruzkingileari argitaratutako Aldo Leopold aipu hau lapurtuko dut Nature webguneko artikulu honi erantzunez..

Ezjakintasunean azken hitza animalia edo landare bati buruz esaten duen gizona da, “Zer ona den?” Lurraren mekanismoa bere osotasunean ona bada, orduan zati bakoitza ona da, ulertzen dugun ala ez. Biota bada, eoietan zehar, Gustuko baina ulertzen ez dugun zerbait eraiki du, orduan, ergel batek baino ez, itxuraz alferrikako zatiak baztertuko lituzke? Engranaje eta gurpil guztiak mantentzea da esku-hartze adimendunaren lehen neurria.